Demencja (otępienie) oznacza obniżenie sprawności funkcji poznawczych, czyli pamięci, myślenia, orientacji, rozumienia, liczenia, zdolności uczenia się, wysławiania się, co staje się przyczyną zaburzonego funkcjonowania.
Demencja starcza jest wywołana przez zmiany neurodegeneracyjne, które zachodzą w tkankach mózgu. Najczęściej występującym rodzajem otępienia (około 40% wszystkich zespołów otępiennych) jest choroba Alzheimera, która należy do grupy chorób zwyrodnieniowych mózgu. Do innych rozpowszechnionych typów w otępień zaliczamy chorobę rozsianych ciał Lewyʼego i zwyrodnienie czołowo-skroniowe. Otępienia, które najczęściej występują u ludzi w podeszłym wieku to otępienie naczyniopochodne oraz otępienie mieszane (alzheimerowsko-naczyniopochodne).
Objawy demencji
Typowym objawem, który występuje przy otępieniu to upośledzenie pamięci krótkotrwałej (trudności w zapamiętywaniu nowych informacji), a w późniejszym okresie długotrwałej (trudności w odtwarzaniu nabytych wcześniej informacji). Kolejny objaw demencji to zmiany w zachowaniu, polegające głównie na zaostrzeniu cech osobowości. Często spotykane zaburzenia zachowania to agresja, pobudzenie, zaburzenia snu oraz objawy psychotyczne (urojenia, omamy).
Demencja może zaczynać się objawami trudnymi do zauważenia i nasilającymi się bardzo powoli. Osoba chora zapomina podstawowe rzeczy, związane z wykonywaniem czynności dnia codziennego. Do zaburzeń pamięci dochodzą zaburzenia związane z orientacją w przestrzeni i czasie. W pierwszym etapie choroby chory ma świadomość popełnianych błędów i zaburzeń pamięci, usiłuje ukryć i minimalizować objawy. Jednak zaburzenia pamięci nasilają się z czasem i dochodzi do upośledzenia funkcji motoryki (pojawiają się trudności w koordynacji ruchów, pisaniu, chodzeniu) i mowy (trudności ze znalezieniem prostych słów).
Jak funkcjonuje chory z demencją?
Funkcjonowanie chorego z demencją może zmienić się z dnia na dzień, a to może utrudnić opiekę, ponieważ trudno jest przewidzieć jego zachowanie. Trzeba jednak pamiętać, że zachowania te nie wynikają ze złej woli, lecz są skutkiem uszkodzenia mózgu.
W końcowym stadium otępienia uszkodzenie mózgu jest znaczne, chory traci kontrolę nad załatwianiem potrzeb fizjologicznych i zdolność porozumiewania się, dlatego wymaga pełnej opieki.
Opieka nad osobą z demencją
Opiekun zajmujący się osobą z otępieniem, a jest to najczęściej ktoś z bliskich członków rodziny, skarży się, że podopieczny często wpada w gniew, staje się uparty, płacze bez powodu lub jest przygnębiony. Oczywiście jest to spowodowane występującymi w przebiegu choroby zaburzeniami zachowania.
Zachowanie opiekuna oraz sposób sprawowania opieki nad osobą z demencją ma istotny wpływ na stan chorego. Wśród cech opiekuna, które mogą złagodzić objawy zaburzeń zachowania lub opóźnić ich pojawienie się to przede wszystkim empatia, próba zrozumienia przyczyn zachowania podopiecznego, elastyczność zdolność adaptacji i akceptacji zmian.